Sayfalar


7 Aralık 2011 Çarşamba

E-kitap Biçimleri.

Günümüzde herkes istediği bilgiye her zaman ve her yerden erişebilir ve onu kolaylıkla paylaşabilir durumda. Bilgi zengini olduk hepimiz, ancak elbette ki kullanmayı bilenler...

İnternet başlı başına bir bir bilgi hazinesi. Kitaplar, dergiler, makaleler, gazeteler, ansiklopediler, sözlükler ve daha neler neler...Hepsi elimizin altında.
Bilginin çokluğu bilginin kaydediliş biçimini ve erişim şeklini de çeşitlendirdi. Kullanılan cihazlara, programlara ve kullanım amacına göre bilgi çok farklı biçimlerde karşımıza çıkıyor artık.

"E-kitap" da bunlardan biri.. Öncelikle e-kitapla internet üzerindeki herhangi bir bilgi arasında ne fark var onu anlatalım. Bunun için ilk olarak "kitap nedir" sorusunu cevaplamalı. Unesco'nun tanımına göre kitap;
"Kapakları hariç en az 49 sayfadan oluşan süreli olmayan, belirli bir ülkede yayınlanan ve kamunun yararına sunulmuş yayındır."


Bu tanım dikkate alınırsa çok basit anlamda elektronik kitap, bu özellikleri taşıyan ve bunun yanı sıra yeni teknolojik özellikleriyle kullanıcıya çeşitli kolaylıklar sunan elektronik objedir.

Elektronik kitap biçimleri, içeriğin kullanılabilirlik ve erişilebilirlik özellikleri dikkate alınarak sınıflandırılmaktadır. Ancak içeriğin tescilli biçimleri (örneğin pdf, lit gibi) ve standartları ile kullanılan e-kitap okuyucu modeline uygun dosya biçimleri, göz önüne alındığında bu sınıflandırma iyice karmaşıklaşır.


E-kitap biçimleriyle ilgili olarak Hawkins (2000) ve Crawford (2000) aynı dönemlerde yaptıkları farklı araştırmalarla çeşitli kavramlar, ürünler ve modeller üzerinde çalışmışlar ve Hawkins içeriğin kullanılabilirliği ve erişimini temel alarak dört; Crawford ise standartlar, ortam biçimi, tescilli dosya biçimleri (pdf, lit gibi), içeriğin uzunluğu ve erişimi temel alarak dokuz tür belirlemiştir.
En sık kullanılan e-kitap biçimleri  PDF, MOBI, LIT, EPUB,AZW, PRC'dir. Yukardaki sınıflandırmaya göre belirtirsek;
PDF (Adobe Reader), MOBI, PRC (Mobipocket), LIT (Microsoft Reader) yazılıma bağlı; AZW (Kindle), BBeB (Sony Reader) donanıma bağlı ve EPUB* standartlara bağlı olarak geliştirilen e-kitap biçimleridir.

 

Ayrıca e-kitap bir ortam nesnesi kabul edildiğinde biçim; içerik kabul edildiğinde sunumunda ve dağıtımında fiziksel bir nesneye bağlı olmayan ve içeriği kitaptan farklı bir dosya; aygıt kabul edildiğinde yazılımla birlikte donanım; dağıtım kanalı kabul edildiğinde ise internetten ya da bir ağ üzerinden erişilebilen kitaptır.

Bu nedenle elektronik kitap biçimleri değerlendirmeye göre farklılaşmaktadır.

* EPUB e-kitap biçimi IDPF (International Digital Publishing Forum) tarafından geliştirilmiştir. Uluslararası Dijital Yayıncılık Forumu (IDPF) tarafından yaratılan XML tabanlı bu standart, üç IDPF açık standardının birleşimidir. Daha ayrıntılı bilgi için: http://idpf.org/epub 


Kaynak: Işık Önder, "Elektronik Kitap Olgusu ve Türkiye’de Durum", Yükseklisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010. 

Hiç yorum yok:






















Abone





Hayran





Takipçi





Yazı





Yorum